تفاوت VPN و پروکسی سرور در چیست؟

کسانی که در فضای اینترنت و شبکه فعالیت کرده اند قطعا دو واژه وی پی ان (VPN) و پروکسی (Proxy) را شنیده اند و احتمالا برای شما این سوال وجود داشته باشد که VPN و پروکسی چه چیزی هستند و چه شباهت ها و تفاوت هایی با هم دارند. به طور کلی می توان گفت این دو سرویس هایی هستند که به کاربر امکان می دهند با یک سیستم از راه دور ارتباط داشته باشند. اگر چه هر دو تقریبا یک کار را انجام می دهند اما در جزئیات تفاوت هایی با هم دارند که در ادامه آنها را بیان خواهیم کرد.

شاید بتوان گفت که وی پی ان و پروکسی دو واژه ای هستند که در کشور ما بسیار مورد استفاده قرار می گیرند و جزء پرکاربردترین واژه ها هستند. این مقدار توجه به این دو سرویس به دلیل پروژه فیلترینگ در کشور می باشد که دسترسی به سایت های اینترنتی برای کاربران ایرانی محدود و به نوعی سانسور می شود و برای عبور از این سد تنها راه چاره استفاده از VPN و پروکسی می باشد. البته عبور از فیلترینگ تنها کاربرد این سرویس ها نیست و از کاربردهای دیگری نیز دارند که در ادامه آنها را بیان خواهیم کرد.

چرا از VPN و پروکسی برای عبور از فیلترینگ سایت ها استفاده می شود؟

فیلترینگ یا فیلتر شدن سایت ها یکی از روشهای دولت ها برای سانسور کردن محتواهای اینترنتی می باشد که در بسیاری از کشورها وجود دارد. در حقیقت هر کشوری تمایل دارد شهروندانش به برخی از مطالب در اینترنت دسترسی نداشته باشند و برای این کار آن مطلب را که در یک سایت اینترنتی قرار گرفته است محدود یا فیلتر می کند. در حقیقت دولت آن کشور دسترسی به آن سایت را برای آی پی هایی خود محدود می کند و کسانی که در آن کشور قرار دارند به ناچار باید از آی پی های آن کشور استفاده کنند و در نتیجه امکان دسترسی به آن محتوا را نخواهند داشت. 

برای حل این مشکل و عبور از فیلترینگ از VPN و پروکسی استفاده می شود. حال چطور VPN باعث عبور از فیلترینگ می شود؟ روش کار خیلی ساده است. فیلتر شدن یک سایت تنها برای آی پی های خاص آن کشور می باشد و اگر شما از آی پی کشورهای دیگر استفاده نمایید دیگر مشکل نخواهید داشت. به همین خاطر برخی از پروکسی برای عبور از فیلترینگ استفاده می کنند.

پروکسی و VPN در حقیقت آی پی اینترنتی شما را تغییر می دهند. به این صورت که پس از متصل شدن به یک سرور پروکسی یک آی پی جدید برای شما در نظر گرفته می شود که شما به وسیله آن در اینترنت به فعالیت مشغول می شود. پس مشخص شد که پروکسی و VPN هر دو آدرس آی پی شما را مخفی کرده و یک آی پی جدید به شما می دهند.

اما برخی افراد استفاده دیگری از پروکسی می کنند. برخی برای حفاظت از حریم خصوصی خود و محفوظ ماندن اطلاعات خود در اینترنت از پروکسی یا VPN استفاده می کنند. این موضوع را در ادامه توضیح خواهیم داد.

پروکسی چیست؟

پروکسی یا Proxy که برخی به آن پروکسی سرور نیز می گویند ارتباطی بین دو سیستم رایانه ای در اینترنت می باشد که پروکسی به عنوان عامل اتصال یا پل بین این دو عمل می کند. پروکسی باعث می شود این دو کامپیوتر در اینترنت به یکدیگر متصل شوند و داده های رایانه ای بین این دو تبادل شود. در Proxy هیچ گونه رمزنگاری در تبادل اطلاعات رخ نمی دهد و پروکسی تنها ارتباطی بین دو رایانه می باشد. به عنوان مثال شما می خواهید وب سایتی را مشاهده کنید. در این صورت نیاز است که سیستم شما با سرور وب سایت ارتباط برقرار کند و در نتیجه آن شما وب سایت را مشاهده نمایید.

برای این کار می توانید از پروکسی استفاده کنید تا رابط میان رایانه شما و سرور وب سایت شود. در این صورت نیز شما می توانید وب سایت را مشاهده کنید. با این تفاوت که ابتدا درخواست شما به سرور پروکسی ارسال می شود و پس از آن سرور Proxy درخواست شما را به سرور وب سایت می فرستد. دریافت پاسخ نیز به همین صورت است و پاسخ ابتدا از وب سایت به سرور Proxy ارسال می شود و پس از آن از پروکسی به سیستم شما ارسال خواهد شد. همانطور که مشاهده کردید پروکسی همچون رابطی بین شما و وبسایت عمل کرد.

معمولا افرادی که از پروکسی ها استفاده می کنند هدفشان حل مشکل محدودیت های دسترسی نظیر محدودیت منطقه ای می باشد که با پنهان شدن IP کاربر هویت وی در اینترنت تا حدی نامعلوم می ماند.

پروکسی می تواند یک نرم افزار باشد که با اجرای آن رایانه شما به سرور پروکسی متصل شود. رایج ترین نوع پروکسی ها که عموما از آن برای دورزدن فیلترینگ استفاده می شود همین پروکسی های مخصوص سایت های فیلتر شده می باشد که به صورت رایگان در اختیار کاربران قرار می گیرد. کاربران عادی اینترنت می توانند به راحتی از پروکسی های رایگان در اینترنت استفاده کرده و از سد فیلترینگ عبور کنند. حال که با ماهیت پروکسی آشنا شدید لازم است در خصوص وی پی ان نیز اطلاعاتی بدست بیاورید.

انواع مختلف پروکسی سرور

سرورهای پروکسی انواع مختلفی دارند که می توان به HTTP، HTTPS و Socks اشاره کرد که معروف ترین سرورهای پروکسی هستند. قدیمی ترین نوع پروکسی سرور نوع HTTP است که تنها برای عبور از فیلترینگ و وب گردی مناسب است و هیچ گونه امنیتی ندارد. از جمله ضعف اصلی این نوع از Proxy این است که آی پی شما در زمان ارسال درخواست های جاوااسکریپت مشخص می شود. 

نوع دیگر پروکسی سرورها HTTPS است که نسخه امن تر HTTP است که معایب HTTP را ندارد و البته احتمالا نتوانید آن را به وفور در اینترنت پیدا کنید. نوع دیگر پروکسی ها Socks است که توانایی های بیشتری در ارسال و دریافت اطلاعات نسبت به HTTPS دارد که البته سرعت آن پایین تر دیگر نوع ها می باشد. اما به هر حال پروکسی ها امنیت بالایی ندارند.

 وی پی ان چیست؟

وی پی ان (VPN) یا شبکه خصوصی مجازی (Virtual private network) به کاربران اجازه می دهد به یک شبکه خصوصی دسترسی پیدا کنند. این دسترسی به وسیله اینترنت ایجاد می شود. فهمیدیم که پروکسی همچون پلی بین رایانه ما و رایانه های دیگر همچون سرور وبسایت ها عمل می کند و اطلاعات را بین این دو تبادل می نماید. وی پی ان (VPN) نیز همین کار را انجام می دهد. یعنی وی پی ان نیز همچون Proxy پلی بین دو رایانه در اینترنت می باشد و بین این دو ارتباط برقرار می کند.

همچون مثال مشاهده وب سایت که در بخش پروکسی ذکر شده بود. اگر وی پی ان همچون پروکسی باشد پس اصلا چه فرقی باهم دارند؟ این سوال درست است. این دو کاملا با هم یکسان نیستند. در خصوص روش کار یکسان هستند و همچون پل عمل می کنند. همچنین در خصوص آی پی اینترنتی نیز هر دو آی پی جدیدی برای کاربر ایجاد می کنند. این دو مورد شباهت های این دو بود.

وی پی ان ها امنیت بالایی دارند و به خاطر همین امنیت بالا کارکنان شرکت ها از هر نقطه ای از دنیا می توانند با استفاده از VPN به شبکه داخلی شرکت متصل شده و با امنیت کامل از آن استفاده نمایند. نیز می‌توانند با خیال راحت به اینترنت شرکت دسترسی داشته باشند. در خصوص تفاوت های Proxy و VPN مواردی وجود دراد که در ادامه آنها را بیان خواهیم کرد.

تفاوت های VPN و Proxy

در خصوص تفاوت های میان VPN و Proxy باید گفت که این دو تفاوت های عمده با هم دارند. اولین و مهم ترین تفاوت میان وی پی ان و Proxyدر امنیت ارتباط است. در پروکسی داده های تبادلی بین کاربر و سرور رمزنگاری نمی شوند و این اطلاعات توسط افراد دیگر نظیر سرویس دهنده اینترنت (ISP)، دولت ها، هکرها و ... نیز قابل بررسی و دریافت می باشد. پس مشخص است که پروکسی اصلا امنیت ندارد و برای امور امنیتی و حساس قابل استفاده نمی باشد. اما عکس آن VPN است که داده های تبادلی را به وسیله ایجاد تونل رمزنگاری می کند و اطلاعات بین کاربر و سرور وی پی ان با امنیت تبادل می شود و امکان دسترسی به این اطلاعات را توسط افراد غیر محدود می کند. این اصلی ترین تفاوت میان VPN و Proxy می باشد.

البته باید توجه داشت که اطلاعات رمزنگاری شدن توسط VPN تنها توسط افراد غیر محفوظ است و مالکان سرور‌های VPN امکان دسترسی به اطلاعات شما را خواهند داشت. لذا باید توجه داشت که از وی پی ان های قابل اعتماد و معتبر برای تبادل اطلاعات استفاده کنید.

پس متوجه شدیم که چرا برخی برای افزایش امنیت شبکه از VPN استفاده می کنند. وی پی ان ها داده های کاربر را با سطح امنیتی بسیار بالا در شبکه خصوصی ارسال و دریافت می کنند. اگر چه وی پی ان امنیت بالایی دارد اما باید توجه داشت که به هر حال نوعی ارتباط آنلاین است و این نوع ارتباطات نیز بعضا ناامن می شوند. اما به هر حال امنیت وی پی ان از حال عادی و یا از Proxy بسیار بالاتر می باشد.

دیگر تفاوت میان پروکسی و وی پی ان در محدوده فعالیت آنها می باشد. Proxy ها با محوریت برنامه ها فعالیت می کنند. به این معنی که تنها در برنامه مورد نظر فعالیت کرده و اطلاعات مورد نظر آن برنامه را تبادل می کنند. به عنوان مثال شما پروکسی را در مرورگر خود فعال می کنید. در این صورت تنها اطلاعات ارسالی توسط مرورگر شما مشمول پروکسی می شود و تبادلات دیگر برنامه ها کاری به پروکسی ندارد. اما وی پی ان چنین نیست و داده های کل رایانه را تحت پوشش قرار می دهد و هر داده ای که از رایانه شما ارسال شود تحت پوشش VPN خواهد بود و ابتدا به سرور وی پی ان ارسال شود.

معایب VPN

با وجود فواید و نکات مثبت فراوان همچون امنیت برای وی پی ان باید گفت که این فناوری ایراداتی هم دارد که آنها را بیان خواهیم کرد. یکی از مهمترین ایرادهای وی ی ان سرعت پایین آن نسبت به پروکسی می باشد. علت آن هم رمزنگاری اطلاعات توسط VPN می باشد که باعث افزایش زمان عملیات شود. در حالی که پروکسی چنین نیست و سرعت بالاتری نیست به وی پی ان دارد.

دیگر نکته منفی و ایراد VPN هزینه آن است. با توجه به این که از وی پی ان برای ارسال اطلاعات خصوصی استفاده می شود لازم است سرویس انتخاب شده به اندازه کافی قابل اعتماد باشد. در حالیکه VPN های معتبر همه پولی هستند و امکان استفاده رایگان از آنها وجود نخواهد داشت. برخلاف آن Proxy است که تعداد زیادی پروکسی رایگان در اینترنت وجود دارد که به راحتی می توانید از آنها استفاده کنید.

در پایان باید گفت اگر تنها قصد دارید از پروکسی یا وی پی ان برای تغییر آی پی و عبور از فیلترینگ استفاده کنید پس بهتر است از Proxy استفاده کنید. زیرا هم رایگان است و هم سرعت بالاتری دارد. اما می خواهید هویت شما محفوظ باشد و اطلاعات ارسالی شما محفوظ بماند باید از VPN آن هم از نوع معتبر و با کیفیت استفاده نمایید.