معرفی انواع پروتکل در شبکه‌های کامپیوتری و کارایی آنها

اگر با فضای رایانه و شبکه آشنا باشید قطعا عبارت «پروتکل شبکه» را شنیده اید. احتمال این سوال در ذهن شما ایجاد شده باشد که پروتکل شبکه چیست؟ و چه کاربردی دارد؟ ما می خواهیم در این مطلب پاسخ این سوال را به شما بدهیم. پس با مطالعه این مطلب ضمن اینکه مفهوم پروتکل شبکه های کامپیوتری را متوجه می شوید، با انواع پروتکل های شبکه هم آشنا شده و در مورد آنها بیشتر خواهید دانست. پس با ما همراه باشید.

زمانی که تعداد رایانه ها زیاد شد، متخصصین این حوزه به این فکر افتادند که این رایانه ها را به یکدیگر متصل کرده و یک شبکه رایانه ای ایجاد کنند و این کار را انجام دادند. این شبکه متشکل از تعداد زیادی کامپیوتر و دستگاه است که طبق قوانینی خواص و از قبل تعیین شده به شبکه متصل شده و در آن به تبادل اطلاعات می پردازند. این قوانین از قبل تعیین شده در شبکه در حقیقت همان پروتکل شبکه می باشد.

پروتکل شبکه چیست؟

پروتکل شبکه یا پروتکل ارتباطات، یک قانون یا قرارداد در شبکه‌های رایانه‌ای است که ارتباط میان اجزای آن شبکه را قانونمند می کند. این قاعده و قانون برای هر شبکه ای از قبل تعیین شده است و آن است که تعیین می کند اجزای متصل به شبکه باید چطور در شبکه فعالیت کنند. پس با وجود یک پروتکل در شبکه، دستگاه ها و رایانه های متصل به آن شبکه طبق این پروتکل فعالیت می کنند و با یکدیگر ارتباط برقرار می کنند.

برای درک بهتر موضوع پروتکل در شبکه های کامپیوتری را به زبان تشبیه می کنیم. انسان برای مطالعه یک کتاب باید با زبان نوشته های آن آشنا باشد تا بتواند آن را بخواند. در غیر اینصورت فرد نمی تواند کتاب را مطالعه کند. انسان ها هم برای ارتباط میان یکدیگر باید با زبان همدیگر آشنا باشند. در مورد کامپیوتر و اجزای شبکه هم همین وضعیت وجود دارد و اجزا برای ارتباط برقرار کردن با یکدیگر باید از یک قاعده و قانون یکسانی پیروی کنند که آن همان پروتکل شبکه می باشد.

در حوزه ارتباطات و کامپیوتر، پروتکل استانداردی است که در شبکه وجود دارد و ارتباط میان دو گره را قانونمند می کند. منظور از گره عناصر متصل به شبکه هستند که می تواند یک رایانه یا یک دستگاه الکترونیکی باشد. با توجه به این، پروتکل شبکه اتصال میان دو گره و انتقال داده میان آنها را کنترل می کند. پروتکل‌ها در سخت‌افزار یا نرم‌افزار یا ترکیبی از این دو پیاده‌سازی می شوند. برای این که دستگاه ها در شبکه به صورت صحیح فعالیت کنند لازم است همه از یک پروتکل یکسان استفاده نمایند.

انواع پروتکل های شبکه 

حال که بیشتر با مفهوم پروتکل در شبکه های کامپیوتری آشنا شدید چند مورد از پروتکل های شبکه را به شما معرفی می کنیم. می دانیم که اکنون بزرگترین شبکه کامپیوتری در دنیا اینترنت است که بر پایه پروتکل TCP/IP ساخته شده است و بدون آن اینترنت معنایی ندارد. می توان گفت که اکنون معروف ترین و پرکاربردترین پروتکل شبکه TCP/IP می باشد.

البته باید بدانید همانطور که تعداد زیادی قانون در دنیا وجود دارد، تعداد زیادی پروتکل شبکه هم در حوزه رایانه و شبکه وجود دارد. اما ما می خواهیم موارد مشهور و پرکاربرد را به شما معرفی کنیم. در ادامه فهرست برخی از پروتکل های شبکه و اینترنت را مشاهده می کنید.

• HTTP: پروتکل انتقال ابرمتن است که مخفف عبارت Hypertext Transfer Protocol می باشد و در صفحات اینترنتی و وب سایت ها کاربرد دارد.

• HTTPS: همچون پروتکل HTTP است که مولفه امینت (Secure) به آن اضافه شده است.

• FTP: پروتکل انتقال فایل در اینترنت است که مخفف عبارت File Transfer Protocol می باشد.

• DNS: پروتکل ترجمه اسامی کامپیوترها به IP آدرس که مخفف عبارت Domain Name System می باشد.

• IP: پروتکل مسیردهی بسته‌های اطلاعاتی در اینترنت است که مخفف عبارت Internet Protocol می باشد.

• TCP: پروتکل انتقال داده ها با دقت و امنیت بالا در اینترنت است که مختفف عبارت Transmission Control Protocol می باشد.

• DHCP: پروتکل بدست آوردن پارامترهای مختلف در شبکه است که مخفف عبارت Dynamic Host Configuration Protocol می باشد.

• BGP: پروتکل مسیریابی خارجی است که ارتباط بین سیستم‌های مستقل را فراهم می‌کند. این نام برگرفته از عبارت Border Gateway Protocol می باشد.

• SNMP: پروتکل نقل و انتقال ساده بسته‌های داده در اینترنت است که مخفف عبارت Simple Network Management Protocol‎ می باشد.

• SMTP: پروتکل انتقال پست الکترونیک در اینترنت است که مخفف عبارت Simple Mail Transfer Protocol می باشد.

• UDP: پروتکل انتقال داده در اینترنت است که مخفف عبارت User Datagram Protocol می باشد.

• Telnet: پروتکل ایجاد ارتباط میان سرویس گیرنده و سرویس دهنده در اینترنت است.

• RIP: پروتکل مسیریابی شبکه است که مخفف عبارت Routing Information Protocol می باشد.

• SLIP: پروتکلی که برای تبادل یک TCP/IP روی یک اتصال سریال می باشد مثل مودم.

• PPP: پروتکل ایجاد ارتباط در خطوط هم‌زمان یا ناهم‌زمان است که مخفف عبارت Point-to-Point Protocol می باشد.

• ARP: پروتکل یافتن آدرس لایه پیوند و ایجاد ارتباط میان آن و آدرس لایهٔ شبکه است که مخفف عبارت Address Resolution Protoco می باشد.

• ICMP: پروتکل ارسال پیام های خطا در اینترنت است که مخفف عبارت Internet Control Message Protocol می باشد.

همانطور که گفته شد فهرست فوق شامل تمام پروتکل های شبکه نیست و تنها موارد مشهور و پرکاربرد آن را در بر می گیرد. چراکه ممکن است صدها پروتکل برای شبکه های کامپیوتری وجود داشته باشد که از این میان بسیاری از آنها پرکاربرد نباشند. 

پروتکل چه کاربردی دارد؟

همانطور که گفته شد پروتکل ها مجموعه ای از قواعد و قوانین هستند که باعث می شوند فعالیت اجزای شبکه قانونمند شود. پس کار پروتکل قانونمند کردن و مدیریت کردن فعالیت های شبکه می باشد. هر شبکه متشکل از اجزایی است که این اجزا به شبکه متصل شده و در آن فعالیت می کنند. لازم است عنصری این فعالیت ها را کنترل کرده و مدیریت کند. پروتکل دقیقا این کار را انجام می دهد.

البته کار پروتکل نظرات و مدیریت غیرمستقیم است. یعنی قوانینی که توسط پروتکل ایجاد می شود باعث می شود فعالیت های شبکه به طور غیرمستقیم مدیریت شوند. این فعالیت ها می تواند اتصال به شبکه، جدا شدن از شبکه، ارسال و دریافت اطلاعات، ارسال و دریافت خطا و ... باشد که پروتکل های مختلف این امور را مدیریت می کنند.

در این مطلب با برخی از مهم ترین پروتکل های شبکه آشنا شدید. اگر فکر می کنید پروتکلی در شبکه های کامپیوتری وجود دارد که از اهمیت بالایی برخوردار است و در این فهرست ذکر نشده است حتما آن را در بخش نظرات به ما معرفی کنید.